મારી હૂંડી સ્વીકારો મહારાજ રે

મારી હૂંડી સ્વીકારો મહારાજ રે શામળા ગિરધારી,
મારી હૂંડી શામળીયાને કાજ રે શામળા ગિરધારી!

સ્તંભ થકી પ્રભુ પ્રગટીયા, વળી ધરિયા નરસિંહ રૂપ,
પ્રહ્લાદને ઉગારિયો…વ્હાલે માર્યો હરણાકંસ ભૂપ રે!

ગજને વ્હાલે ઉગારિયો વળી સુદામાની ભાંગી ભૂખ,
સાચી વેળાના મારા વ્હાલમા…તમે ભક્તોને આપ્યા સુખ રે!

પાંડવની પ્રતિજ્ઞા પાળી, વળી દ્રૌપદીના પૂર્યાં ચીર,
નરસિંહ મહેતાની હૂંડી સ્વીકારજો…તમે સુભદ્રાબાઈના વીર રે!

રહેવાને નથી ઝૂંપડું, વળી જમવા નથી જુવાર,
બેટાબેટી વળાવિયા….મેં તો વળાવી ઘર કેરી નાર રે!

ગરથ મારું ગોપીચન્દન, વળી તુલસી હેમનો હાર,
સાચું નાણું મારે શામળો….મારે મૂડીમાં ઝાંઝપખાજ રે!

તીરથવાસી સૌ ચાલિયા, વળી આવ્યા નગરની બહાર,
વેશ લીધો વણિકનો….મારું શામળશા શેઠ એવું નામ રે!

હૂંડી લાવો હાથમાં, વળી આપું પૂરા દામ,
રૂપિયા આપું રોકડા….મારું શામળશા શેઠ એવું નામ રે!

હૂંડી સ્વીકારી વ્હાલે શામળે, વળી અરજે કીધાં કામ,
મહેતાજી ફરી લખજો…..મુજ વાણોતર સરખાં કામ રે!
-: નરસિંહ મહેતા

ન સવાર થઈ કે ન સાંજ થઈ

ન સવાર થઈ કે ન સાંજ થઈ - ન વહી હવા, ન બહાર થઈ
ન થયું કશું - ન થશે કશું - હુ ઉભી છું માત્ર અભાવ થઈ

અહિ બંધ છું હુ કમાડ સમ નહિ આપમેળે ખુલી શકું -
વિધિવત મને જો તું ખોલશે - હું તને મળીશ ઉઘાડ થઈ

તરુવર હરિત ને હવા પુનિત, રુજુ વાદળી ને છે તારલો
મુનિવર સમા છે પહાડ સૌ સરિતા વહે છે વહાલ થઈ

એ ભલે વહે ને વહે સદા ને વહે ભલેને બધી તરફ -
અનુભૂતિ એ જ નવી નવી મને આ પહેલી જ વાર થઈ

હું આ ઝાડ થૈ ને ઉભી રહું કે પરણ થઈ ખખડ્યાં કરૂ ?
છું હું બીજમાં ને બધેય હું જ છું મૂળભૂત વિચાર થઈ
-: કવિ રાવલ

મારા ઉમંગો તો નથી?

મિત્ર! આ મારી તરફ જોઇને હસતાં પુષ્પો
મારા ભૂતકાળના રંગીન પ્રસંગો તો નથી
કૈંક કરમાઇને ક્યારીમાં પડ્યા છે એમાં
જોઇ લેવા દે મને મારા ઉમંગો તો નથી?

शिवताण्डवस्तोत्रम

शिवताण्डवस्तोत्रम

जटाकटा हंसभ्रम भ्रमन्निलिम्पनिर्झरी
विलोलवी चिवल्लरी विराजमानमोर्धनि
धमद्दगद्द गज्ज्वलल्ललाट पट्टपावके
किशोर चन्द्रशेखरे रतिः प्रतिक्षण ममं

धरा धरेन्द्र नन्दिनी विलास बंधुबंधुरा
स्फुरद्वगंत संतति प्रमोद मानमानसे
कृपाकटाक्षधारणी निरुद्धदुर्धरापदि
कवचिद्विगम्बरे मनो विनोदमेतु वस्तुनि

जटा भुजंग पिंगल स्फुत्फणामणिप्रभा
कदंबकुंकुम द्रवप्रलित्प दिग्वधूमुखे
मंदाध सिंधु रस्फुरत्वगोत्तरीयमेदुरे
मनो विनोदाम्दाभूतं विभर्तु भूतबतर्रि

सहस्त्र लोचन प्रभृत्य शेष लेखशेखर
प्रसून धूलिधोरणी विधूसरांधिपीठम
भुजंगराज मालया निबद्धजाटजूकः
श्रियैचिरायजायतां चकोरबन्धुशेखरः

ललाटचत्वरज्वलद्धनंजयस्फुलिंगभा
नीपीतपंचसायकं नमन्निलिम्पनायकम
सुधामयूखलेखया विराजमानशेखरं
महाकपालि सम्पदे शिरो जटालभस्तु नः

करालभालपट्टिकाधगद्धगद्धगज्जवल
द्धनंजया धरीकृतप्रचंडपंचसायके
धराधरेन्द्रनन्दिनीकुचाग्रचित्रपत्रक
प्रकल्पनैकशिल्पिनि त्रिलोचने रतिर्भम

नवीनमेघमण्डलोनिरुद्धदुर्धरस्फुर
त्कुहूनिशीधनीतमः प्रबंधबंधुकंधरः
निलिम्पनिर्झरि धरस्तनोतु कृतिसिन्धुरः
कलानिधानबंधुरः क्षियं जगद्धरंधरः

प्रफुल्ल नील पंकज प्रपंचकालिमप्रभा
वलम्बिकण्ठकन्दलीरुचिप्रबद्धकन्धरम
सारच्छिदं पुरच्छिदं भवच्छिदं मखच्छिदं
गजच्छिदान्धकच्छिदं तमन्तकच्छिदं भजे

अखर्वसर्वमंगला कलाकदम्बमंजरी
रसप्रवाह माधुरी विजृंभणा मधुव्रतम
स्मरान्तकं पुरान्तकं भवान्तकं मखान्तकं
गजान्तकान्धकान्तकं तमन्तकान्तकं भजे

जयत्वदभ्रमभ्रमभ्द्रुभुजंगमस्फुर
द्विनिर्गमत्क्रमस्फुरत्करालभलहृव्यवाट
धिमिद्धिमिद्धिमि नन्मृदंतुंगमडल
ध्वनिक्रमप्रवर्तित प्रचंडतांडवः शिवः

दृषद्विचित्रतल्पयोर्भुजंग मौक्तिकस्त्रजो
गर्रिष्ठरत्लोष्ठयोः सुहृद्विपक्षपक्षयोः
तृणारविन्दचक्षुषोः प्रजामहीमहेन्द्रयोः
समप्रवृत्तिकः कदा सदाशिवं भजाम्यहम

कदा निलिम्पनिर्झरीलिकुंजकोटरे वसन
विमुक्तदुर्मतिः सदा शिरः स्थलमंजलिं वहन
विलोललोललोचनो ललाभाललग्नकः
शिवेति मन्त्रमुच्चरन कदा सुखी भवाम्यहम

इमं हि नित्यमेवमुक्तमुत्तमोत्तमं स्तवं
पठन्स्मरन्ब्रुवन्नरो विशुद्धिमेति सन्ततम
हरे गुरौ सुभक्तिमाशु याति नान्यथा गतिं
विमोहनं हि देहिनां सुशंकरस्य चिन्तनम

पूजावसानसमये देशवक्त्रगीतं
यः शम्भुपूजनपरं पठति प्रदोषे
तस्या स्थिरां रथगजेन्द्रतुरंगयुक्तां
तस्या स्थिरां रथगजेन्द्रतुरंग युक्तां
लक्ष्मीं सदैव सुमुखीं प्रददति शम्भुः

इति श्रीरावणकृतं शिवताण्डवस्तोत्रं सम्पूर्णम

શબ્દોમાં ક્યાં સમાય છે

શબ્દોમાં ક્યાં સમાય છે તારી ને મારી વાત ?
અર્થોમાં ક્યાં ચણાય છે તારી ને મારી વાત

છલકાતી ચાંદનીમાં ઉતારી બધાં વસન,
ચંચળ બનીને ન્હાય છે તારી ને મારી વાત.

અવકાશમાં નિ:શ્વાસ બનીને ઘૂમી ઘૂમી-
એકાંતમાં પછડાય છે તારી ને મારી વાત.

આવી અતીતની આંગળી પકડીને આંખમાં
આંસુ મહીં ભીંજાય છે તારી ને મારી વાત.

રણ ખાલી-ખાલી આભ તળે એકલું નથી,
થઇ થઇ તરસ વિંઝાય છે તારી ને મારી વાત.

એની અવર-જવર છતાં ઉંબર નહીં ઘસાય ?
આવે ને પાછી જાય છે તારી ને મારી વાત.

રસ્તાની જેમ કાળ ખૂટે ક્યાં કે બેસીએ !
સપનાંનો ભાર થાય છે તારી ને મારી વાત.
-: રમેશ પારેખ

ફૂલ હોય તો સઘળા મહેંકવાના

ગુલાબ હોય કે ચંપો-ચમેલી,
ફૂલ હોય તો સઘળા મહેંકવાના.

લાગણી ભરેલા હૈયાં બધા,
સ્નેહથી સદા ધબકવાના.

આશિક હોય કે પાગલપ્રેમી,
પ્રીતના પાલવડે જરૂર બંધાવાના.

પ્રેમની વસંતમાં પ્રેમીઓ હંમેશા,
કોયલની જેમ પ્રેમ-ટહુકો કરવાના.

શમાની જ્યોતમાં બળે જેમ પરવાના,
પ્રેમ કાજે પ્રેમી ખુવાર થવાના.

પ્રેમનો સ્પર્શ છે અદભુત અને રોમાંચક,
પ્રેમનો અહેસાસ જરૂર કરવાના.

સપનાની પાંખે પ્રેમીઓ સહું,
પ્રેમ-ગગનમાં ઊંચે ઉડવાના,

પ્રેમ વગર કોઇ જીવન નથી,
પ્રેમ તો સૌ કોઇ કરવાના.
-: કિરણ શાહ

સંબંધ ભલે થોડા રાખો

સંબંધ ભલે થોડા રાખો
પણ એવા રાખો કે હૈયે હરખની હેલી પડે.
મૌતના મુખમાંથી ઝીંદગી વરસી પડે.
અને મ્રુત્યુ બાદ સ્મશાનની રાખ પણ રડી પડે.

નથી મનાવી શકતો હું

નથી મનાવી શકતો હું મનને મારા,
ઘણું જ ચંચળ છે મારું મન.

ડૂબેલુ રહે છે બસ વિચારોમાં,
ખોવાઇ જાય છે સપનામાં મારું મન.

સ્થીર નથી થતું કદી પણ એ,
સદા ભાગતું રહે છે મારું મન.

ઘડીમાં હા અને ઘડીમાં ના,
અચાનક બદલાઈ જાય છે મારું મન.

ક્યારેક ભાંગી પડે છે વિષાદમાં,
ક્યારેક હસે છે ખુશીથી મારું મન.

ક્યારેક બની જાય છે ઘણું કઠોર,
ક્યારેક બને છે કોમળ મારું મન.

પ્રેમના તાંતણે, સ્નેહના સથવારે,
મનથી મળી ગયું છે મારું મન...
-: નીતા શાહ

कोई दीवाना कहता हैं

कोई दीवाना कहता हैं कोई पागल समझता है,
मगर धरती की बैचेनी को बस बादल समझता हैं।
मैं तुझसे दूर कैसा हु, तू मुझसे दूर कैसी हैं,
यह तेरा दिल समझता हैं या मेरा दिल समझता हैं।

के मोहोब्बत एक एहसासों की पावन सी कहानी हैं,
कभी कबीरा दीवाना था कभी मीरा दीवानी हैं,
यहाँ सब लोग कहते हैं मेरी आखो में आसू हैं।
जो तू समझे तो मोती हैं जो न समझे तो पानी हैं।

मत पूछ की क्याँ हाल है मेरा तेरे आगे,
तू देख के क्याँ रंग हैं तेरा मेरे आगे।

समंदर पीर का अन्दर हैं लेकिन रो नहीं सकता,
यह आसू प्यार का मोती हैं इसको खो नहीं सकता।
मेरी चाहत को दुल्हन तू बना लेना मगर सुन ले,
जो मेरा हो नहीं पाया वोह तेरा हो नहीं सकता।

भ्रमर कोई कुमुदनी पर मचल बैठा तोह हंगामा,
हमारे दिल में कोई ख्वाब पल बैठा तोह हंगामा।
अभी तक डूब कर सुनते थे सब किस्सा मोहोब्बत का,
मैं किस्से को हकीकत में बदल बैठा तोह हंगामा।

જાણીબૂજીને અમે અળગાં ચાલ્યાં

જાણીબૂજીને અમે અળગાં ચાલ્યાં
ને છતાં પાલવ અડક્યાનો મને વ્હેમ છે,
સાવ રે સફાળા તમે ચોંકી ઊઠ્યા
ને પછી ઠીક થઈ પૂછ્યું કે કેમ છે!

આટલા અબોલા પછી આવો સવાલ
કહો કેમ કરી ઊતરવું પાનું,
મૂંગા રહીએ તો તમે કારણ માનો, ને
હોઠ ખોલીએ તો બોલવાનું બહાનું,
હું તો બોલીશ, છતાં માનશો તમે,
કે હજી દુનિયા આ મારી હેમખેમ છે!

વાયરાથી નળિયાને ફૂટી છે પાંખ
થઈ ચાલતી દીવાલ થકી ઈંટો
ભર રે ચોમાસે હવે છાપરાં વિનાનો
કેમ કોરો રહે સ્મરણોનો વીંટો,
દુનિયાની વાત મૂકો,માનશો તમે,
કે હજી આપણી વચાળે જરા પ્રેમ છે!

કેટલો લકી છું.

એક પ્રેરણાદાયી લેખ

સંબંધો અને નસીબને કેટલો સંબંધ છે? નસીબદારની વ્યાખ્યામાં આપણે સંબંધોને કેટલા કાઉન્ટ કરીએ છીએ? સારા સંબંધોને સારા નસીબ કહેવા કે કેમ એ માણસ સંબંધોને કઈ નજરથી જુએ છે તેના પર આધાર રાખે છે. બધું જ હોય અને કોઈ ન હોય એ વ્યક્તિની વેદના બહુ જુદી હોય છે!

હમણાં એક શિક્ષકને મળવાનું થયું. તેમને વસ્તીગણતરીનું કામ સોંપાયું છે. તેમણે કહેલો એક અનુભવ સંબંધોની સંવેદનાથી ભરપૂર હતો. તેમણે કહ્યું, હું એક ઘરે ગયો. ચાલીસ વર્ષના એક માણસે દરવાજો ઉઘાડ્યો. થોડીવાર એ મારી સામે જોતો રહ્યો. મેં ઓળખાણ આપીને કહ્યું કે વસ્તીગણતરી માટે આવ્યો છું. તેણે મને આવકાર આપ્યો અને ઘરમાં બોલાવી સોફા ઉપર બેસાડ્યો. મેં પૂછ્યાં એ બધા જ સવાલોના તેણે સરસ રીતે જવાબ આપ્યા. મારું કામ પતાવીને ઊભો થવા જતો હતો ત્યાં એ માણસે મને કહ્યું કે, થોડીવાર બેસોને! એ મારા માટે જયુસનો ગ્લાસ ભરી લાવ્યો.

મને કહ્યું કે, કેટલા બધા દિવસો પછી મારા ઘરે કોઈ આવ્યું! કોઈના પગરવ વગર ઘણીવખત આપણે ઘરમાં જ ક્યાંક ભૂલા પડી ગયા હોય એવું લાગે! તેણે વાત આગળ વધારી. હું અહીં સાવ એકલો રહું છું. મલ્ટિનેશનલ કંપનીમાં જોબ કરું છું. અમારી કંપનીનાં લોકો વચ્ચે ઘરે આવવા- જવાના સંબંધો બહુ ઓછા છે. જરાક હસીને તેણે કહ્યું કે, અમારી કંપનીમાં પાર્ટીઓ થાય છે પણ હોટલમાં. ત્યારે ઘરે કોણ આવે? ન્યુઝપેપર વેન્ડર અને મિલ્કમેન સવારે ફ્લેટની બહાર છાપાં અને દૂધ મૂકી જાય છે. ઓફિસે જઉં પછી એક માણસ ઘરે આવીને ઘર સાફ કરી જાય છે. ઘરમાં હોઉં છું ત્યારે સાવ એકલો જ હોઉં છું. મને યાદ નથી કે છેલ્લે ઘરે મારી હાજરીમાં કોણ આવ્યું હતું!

બાકી મારે પ્રેમાળ પત્ની છે, સરસ મજાના બે સંતાનો છે. મા-બાપ છે. ભાઈ-બહેન છે. પણ એ બધા બંગાળમાં રહે છે. કેટલીક મજબૂરીના કારણે હું મારા ફેમિલીને અહીં નથી લાવી શક્યો. ટિપોય પર પડેલી તસવીર તરફ આંગળી ચિંધીને કહ્યું કે, મારી પત્ની અને બંને બાળકોનો ફોટો છે. એ માણસના મોઢામાંથી નીકળતાં દરેક શબ્દોમાં અજાણ્યો ભાર હતો. તેણે કહ્યું કે ચાર-પાંચ મહિને એ લોકોને મળવા જઉં છું. એ લોકોની સાથે હોઉં ત્યારે પણ સતત થયા રાખે કે હમણાં પાછો એકલો થઈ જઈશ. મને વિચાર આવ્યો કે, બગીચામાં કોઈ ન આવે તો ફૂલોને વેદના થતી હશે? કોઈ વ્યક્તિ વગરનું ઘર માણસને ‘કામચલાઉ જેલ’ જેવું લાગતું હશે? ઘરનો ખાલીપો માણસના દિલમાં અનુભવાતો હોય છે.

બારણાં પાસે આવ્યો ત્યારે મેં એ માણસ સામે જોઈને કહ્યું, હું ભગવાનને પ્રાર્થના કરીશ કે કંઈક એવું થાય જેથી તમે તમારા પરિવાર સાથે રહી શકો. એ માણસની આંખો થોડીક ભીની થઈ હોય એવું લાગ્યું. સન્નાટો કેટલો અસહ્ય હોય છે તેનો અહેસાસ મને પહેલીવાર થયો. શિક્ષકે પછી વાત આગળ વધારી. એ દિવસે કામ પતાવીને હું ઘરે ગયો. ફળિયામાં રમતાં મારા બંને બાળકો મને જોઈને મારી પાસે આવીને મને વળગીને વાતો કરવા લાગ્યા. મારી પત્ની મારા માટે પાણીનો ગ્લાસ ભરીને લાવી.

પાણીનો ઘૂંટડો ગળે ઉતાર્યો ત્યારે મને થયું કે, હું ખરેખર ખૂબ લકી છું. મારાં લોકો મારી સાથે અને મારી પાસે છે. મેં ભગવાનનો આભાર માન્યો અને પેલા અજાણ્યા માણસ માટે ભગવાનને પ્રાર્થના કરી. એ દિવસથી મારા ઘરમાં મને એક ગજબના સુખનો અનુભવ થાય છે. પેલાં માણસ પાસે આમ જોઈએ તો બધું જ હતું, છતાં એની પાસે કંઈ જ ન હતું.

કોઈ ન હોય ત્યારે સંબંધોની ઝંખના તીવ્ર બની જતી હોય છે. બધાં હોય ત્યારે માણસને એની કદર હોતી નથી. ઘરના લોકોથી જેને નફરત હોય એવા લોકોએ પોતાના ઘરથી દૂર અને એકલા રહેતાં લોકો સાથે થોડાક કલાક રહેવું જોઈએ.

એક યુવાનની પ્રેમિકા પડોશમાં જ રહેતી હતી. બંને એક સાથે જ મોટા થયાં. રોજ તોફાન, મસ્તી અને ઝઘડા. યુવાને કહ્યું કે હું રોજ એની મસ્તી કરીને એને હેરાન કરતો. એ રડવા માંડે ત્યાં સુધી તેને પરેશાન કરતો.

મને બીજા શહેરમાં નોકરી મળી. એક મહિના પછી હું મારા ઘરે પાછો ગયો. મારી પ્રેમિકા મને મળી ત્યારે પહેલાં તો એ કંઈ જ બોલ્યા વગર મારી સામે હસી. મને યાદ આવ્યું કે હું આને રોજ કેવી રડાવતો હતો? મારી પ્રેમિકાની નજીક જઈ તેના બંને હાથ મારા હાથમાં લીધા. ખબર નહીં મને શું થયું પણ એના બંને હાથ વચ્ચે મોઢું રાખીને હું ધ્રૂસકે ધ્રૂસકે રડી પડ્યો. મારી પ્રેમિકાને કહ્યું, મેં તને ખૂબ રડાવી છે ને? કદાચ ઈશ્વર તેની જ મને સજા કરે છે! પ્રેમિકાએ કહ્યું કે, તારા વગરેય હું રોજ રડી છું! વિરહમાં જ પ્રેમનો સાચો અર્થ સમજાતો હોય છે.

તમારા ઘરે કોઈ તમારી રાહ જોતું હોય તો માનજો કે તમે લકી છો, મિત્રોને તમારા વગર પાર્ટી અધૂરી લાગતી હોય તો માનજો કે તમે લકી છો, કંઈક અંગત વાત કરવી હોય અને તમારી પાસે વાત કરી શકાય એવી વ્યક્તિ હોય તો માનજો કે તમે લકી છો, રડવાનું મન થાય ત્યારે કોઈ ખભો હોય તો માનજો કે તમે લકી છો. ફિલ્મમાં કે નાટકમાં જતી વખતે એક જ નહીં પણ બે ટિકિટ લેવાની હોય તો માનજો કે તમે લકી છો, કોઈ તમારા આલિંગનને તરસતું હોય તો માનજો કે તમે લકી છો. જરાક શાંતિથી તમારી આજુબાજુમાં નજર કરો અને વિચાર કરો કે, હું કેટલો લકી છું!

કયાં છે

જાંબુડાના ઝાડ ઉપર લટકતો
લીલો લીલો મારો સૂરજ કયાં છે ?

ક્યાં છે મારા ખેતરખૂણાના કૂવામાં
કબૂતરાંની પાંખો ઉપર સૂતેલો
ભોળો ભોળો અંધકાર ?
પ્રભાતપંખીનાં પગલાની લિપિમાં આળખેલો
ડુંગર ફરતો ,ચકરાતો એ ચીલો કયાં છે ?

કયાં છે મારી પથ્થર વચ્ચેપાણી લઈને વહેતી
શમણા જેવી નદી ?
વનપરીના નાનકડા ખોબા જેવી
તરંગની આંગળીઓ વચ્ચે
પવન રમાડતી
પેલી મારી તલાવડી કયાં છે ?

કયાં છે મારું ટેકરીઓનું ગામ,
ગામનું ઘર,ઘરની કોઢ,કોઢમાં
અંધારાની કાળી ગાયને દહોતી મારી બા ?
કયાં છે.......

પાનખરોમાં પાન ખરે ને

પાનખરોમાં પાન ખરે ને, ઝાડનો આખો વાન ખરે ને, ત્યારે સાલું લાગી આવે
જંગલને બાઝીને બેઠું, વ્હાલકડું એકાંત ખરે ને, ત્યારે સાલું લાગી આવે.

વર્ષોથી પર્વત ચઢનારા માણસની ચારે બાજુ હો ખાઇ ખાઇ ને ઊંડી ખીણો
એક જ ડગલું બાકી હો ને અંતે એનું ધ્યાન ચળે ને, ત્યારે સાલું લાગી આવે.

સામેની ફૂટપાથ ઉપર સૂતા હો બાળક ભૂખ્યાં પેટે આંસુ પીને ઊના શ્વાસે
સામેની ફૂટપાથે કોઇ હોટલ આલીશાન મળે ને, ત્યારે સાલું લાગી આવે.

તમે હોવ મુશ્તાક, તમારી તલવારો પર, દુશ્મનને પડકારી લાવો રણની વચ્ચે
હાથ જરા સરકાવો પાછળ, સાવ જ ખાલી મ્યાન મળે ને, ત્યારે સાલું લાગી આવે.
-: મુકેશ જોષી